محور مقاومت اسلامی در گفتمان رسانه‌ای شبکه‌های خبری سی‌ان‌ان، یورونیوز و بی‌بی‌سی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای پژوهش هنر، گروه پژوهش و تاریخ هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران (نویسنده مسئول).

2 دکترای علوم سیاسی، گرایش مسائل ایران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

10.22034/imrl.2023.399361.1175

چکیده

گفتمان‌های سیاسی در عرصه بین‌المللی با نهادهای رسانه‌ایِ بین‌المللی پیوند عمیقی پیدا کرده‌اند. در این چارچوب، قدرت‌های سلطه‌طلبِ غربی، درصدد هستند از طریق رسانه‌ها، پادگفتمان اصلی خود در غرب آسیا، یعنی گفتمان محور مقاومت اسلامی را به حاشیه برانند. بر این اساس، این مقاله با هدف تبیین گفتمان سه رسانه بین‌المللی سی‌ان‌ان، یورونیوز و بی‌بی‌سی انگلیسی درباره محور مقاومت اسلامی نگاشته شده است. برای این منظور، از هر کدام از این سه رسانه، 4 گزارش خبری طولانی، مهم و متمرکز بر لبنان، ایران، فلسطین و یمن به روش نمونه‌گیری هدفمند در بازه زمانی 1 ژانویه 2022 تا 31 ژانویه 2023 انتخاب و با روش تحلیل گفتمان انتقادی و مدل ون‌دایک، مطالعه شدند. در گفتمان این رسانه‌ها، برای ایجاد نارضایتی و شکاف در میان حامیان و اعضای محور مقاومت، فعالیت منطقه‌ای آنها با تنگناهای اقتصادی‌شان پیوند می‌یابد و برجسته می‌شود. این رسانه‌ها ضمن داشتن رویکردهای مختلف در سطح خرد، در سطح کلان، پیوسته کاستی‌ها و نقصان‌های وجه سخت‌افزاری گفتمان محور مقاومت اسلامی را فرامی‌خوانند ولی وجه نرم‌افزاری این گفتمان را که شامل مفاهیم جهان‌شمولی مانند استکبارستیزی، عدالت‌خواهی و استقلال‌طلبی است، به‌همراه کاستی‌ها و نقصان‌های گفتمان خودی (غربی) به غیاب می‌برند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Axis of Islamic Resistance Represented in Media Discourse of CNN and Euronews and BBC

نویسندگان [English]

  • Mahmoud Torabi Aghdam 1
  • Tahmineh bakhtiari 2
1 PhD in Art Research, Department of Art History and Research, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
2 PhD in Political Science, Faculty of Law and Political Science, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
چکیده [English]

International political discourses have a close relationship with international media. In this context, Western hegemon powers are using the media to suppress their principal counter-discourse in West Asia, namely the Islamic resistance axis discourse. This study aimed to explain the discourses of CNN, Euronews, and BBC about the axis of Islamic resistance. Four lengthy, significant, analytical news reports covering Lebanon, Iran, Palestine, and Yemen from January 1, 2022, to January 31, 2023, were chosen from each of these three media through purposive sampling. These reports were then studied using the critical discourse analysis method and the Van Dijk model. The regional activity of these players is linked and highlighted in the discourse of these media with the economic challenges of these countries in order to promote dissatisfaction and division among their supporters and members. At the macro level, these media continuously highlight the shortcomings of the hardware aspect of the Islamic resistance discourse, but the software aspect of this discourse, which includes universal ideas like anti-arrogance, justice, and independence, as well as the shortcomings of the self-discourse (west discourse), is absent. This is because these media also take different approaches on a micro level.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Axis of Islamic Resistance
  • Discourse
  • CNN
  • Euronews
  • BBC
  • Iran
آقاگل‌زاده، فردوس (1390)، تحلیل گفتمان انتقادی: تکوین تحلیل گفتمان در زبان‌شناسی، تهران: علمی و فرهنگی.
استوکر، جری و مارش دیوید (1384)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیرمحمد حاجی یوسفی، تهران، پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
پوستین‌چی، زهره و ابراهیم متقی (1390)، «زبان سیاسی مقاومت اسلامی در سیاست بین‌الملل»، پژوهش‌های روابط بین‌الملل، دوره 1، شماره 1، صص 130-97.
تاجیک، محمدرضا (1378)، گفتمان و تحلیل گفتمانی، تهران: فرهنگ گفتمان.
تاجیک، محمدرضا و خسرو رضازاده (1401)، «تحلیل قدرت موّلد فوکویی از منظر گفتمان (مطالعه موردی: تبیین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران)»، رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، دوره 13، شماره 4 (پیاپی 70)، صص 123-93.
جلیلی، محمد و مسعود معینی‌پور (1399)، «بازخوانی مواجهه راهبردی شبکه‌های فارسی زبان با نظریه مقاومت (با تاکید بر شبکه‌های بی‌بی‌سی فارسی و من و تو)»، علوم سیاسی، سال بیست و سوم، شماره نود و دوم، صص 205-163.
رضاخواه، علیرضا (1392)، «بیداری اسلامی و آینده محور مقاومت»، زمان، شماره 32: 33-32.
سپهری، محمدباقر (1397)، «بازنمایی ایران در اخبار شبکه‌های تلویزیونی امریکا (تحلیل گفتمان انتقادی اخبار سی‌ان‌ان و ان بی سی در ارتباط با توافق هسته‌ای ایران و کشورهای 1+5)»، پژوهش‌های ارتباطی، سال 25، شماره 3 (پیاپی 95)، صص 220-191.
شریفی، سیدمهدی؛ نفیسه انصاری و مینا اسدالله‌زاده (1395)، «ایران‌هراسی در گفتگوهای خبری سی‌ان‌ان؛ مطالعه‌ای بر مبنای رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی ون‌دایک»، مطالعات انقلاب اسلامی، سال 13، شماره متوالی 45، صص 208-189.
شفیعی‌فر، محمدرضا و رضا رحمتی (1389)، «سیاست تعاملی ضد نظام سلطه»، انقلاب اسلامی، سال 7، شماره متوالی 22، صص 11-44.
فرقانی، محمدمهدی (1382)، راه دراز گذار؛ تحول گفتمان توسعة سیاسی در ایران، تهران: فرهنگ و اندیشه.
فرکلاف، نورمن (1379)، تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه گروه مترجمان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
کریمی، ابوالفضل (1396)، «نقش ج. ا. ایران در هویت‌بخشی به مجموعه امنیتی محور مقاومت»، ماهنامه پژوهش ملل، دوره 2، شماره  متوالی20، صص 14-1.
محمدی، محمود (1392)، «اسلام‌گرایی: گفتمان مقاومت»، جامعه‌شناسی تاریخی، دوره 5، شماره 2، صص 92-71.
محمدی‌سیرت، حسین و محمود ترابی اقدم (1396)، «الگوی نمایش نقش امنیت‌آفرین شهیدان محور مقاومت در رسانه ملی»، مطالعات دولت‌پژوهی (مطالعات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس)، سال سوم، شماره اول، صص 61-82.
محمودی‌رجا، سیدزکریا؛ علی باقری دولت‌آبادی و بهنام راوش (1397)، «بررسی محور مقاومت و آینده نظام سلطه با استفاده از نظریه نظام جهانی»، مطالعات بیداری اسلامی، سال 7، شماره متوالی 14، صص 28-7.
مهدی‌زاده، محمد (1387)، رسانه‌ها و بازنمایی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
ناصری‌طاهری، عباس و احمد شیرزادیان (1398)، «مقایسه نحوه پوشش اخبار خروج امریکا از برجام در وب‌سایت‌های پرس‌تی‌وی و سی‌ان‌ان»، پژوهشنامه رسانه بین‌الملل، سال 4، شماره متوالی 4، صص 204-179.
نساج، حمید؛ مهناز گودرزی و یدالله گودرزی طاقانکی (1400)، «مبانی نظری مقاومت اسلامی با نگاهی بر انترناسیونالیسم اسلامی»، راهبرد، سال 30، شماره متوالی 99، صص 332-299.
ون‌دایک، تئون ای (1386)، «نظرات و ایدئولوژی‌ها در مطبوعات»، ترجمه زهرا حداد و کوثر شهنی، رسانه، سال هجدهم، شماره 4، شماره متوالی 72، صص 118-85.
هینس، جف (1381)، دین، جهانی شدن و جهان سوم، ترجمه داوود کیانی‌، تهران: بازتاب اندیشه.
یارمحمدی، لطف‌الله (1391)، درآمدی به گفتمان‌شناسی، تهران: هرمس.
یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس (1389)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه: هادی جلیلی. تهران. نشر نی.
منابع انگلیسی
Alimi, Eitan (2007), “Discursive Contention: Palestinian Media Discourse and the Inception of the “First” Intifada”, The International Journal of Press/Politics, Vol. 12, No. 4, Pp.71-91.
Calvert, Ben, Casey, Neil, Casey, Bernadette, French, Liam, Lewis, Justin (2008), Television Studies: The Key Concepts, New York: Routledge.
Hall, Stuart (2003), "The Spectacle of the other", In Representations: cultural representation and signifying practice, London: sage publication.
Hansen, Lene (2006), Security as Practice: Discourse analysis and the Bosnian war, London: Routledge.
Hepp, A. (2012), Cultures of Mediatization, Cambridge, UK: Polity Press.
Isherwood, Lisa, Harris, David (2014), Radical Otherness: Sociological and Theological Approaches, Routledge.
Stafford, R. and Amp, G. B. (2010), The Media Student’s Book, London: Routledge.
Van Dijk T. A. (2016), Racism and the press, Routledge.
Van Dijk, Teun Adrianus (2000), Ethnic Minorities and the Media, News Racism: A Discourse Analytical Approach, P. 33 - 49, Buckingham, UK. Open University Press.
Zhang, Weimin (2015), “Discourse of resistance: Articulations of national cultural identity in media discourse on the 2008 Wenchuan earthquake in China”, Discourse and Communication, Vol. 9, No.3, Pp. 355–370.
ضمیمه
گزارش‌های خبری مطالعه شده
Atwood, Kylie (2022/11/01), “Iran is preparing to send additional weapons including ballistic missiles to Russia to use in Ukraine, western officials say”, Available at: https://edition.cnn.com/2022/11/01/politics/iran-missiles-russia/index.html
Bateman, Tom (2023/01/26), “Israel-Palestinian conflict: Fears of wider flare-up after deadly Jenin raid”, Available at: https://www.bbc.com/news/64417822
BBC (2022/03/10), “Rafik Hariri killing: Hezbollah duo convicted of 2005 bombing on appeal”, Available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-60691507
BBC (2022/04/07), “Yemen president hands power to council in major shake-up”, Available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-61020866
BBC (2022/10/21), “Ukraine war: Growing Russia-Iran ties pose new dangers”, Available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-63328274
Daunt, Rebekah (2022/03/28), “US to maintain sanctions on Iran's Revolutionary Guard even if nucelar deal is reached”, Available at:
Ebrahim, Nadeen (2022/04/08), “How a political shakeup in Yemen risks prolonging its war”, Available at:
https://edition.cnn.com/2022/04/08/middleeast/mideast-summary-04-08-2022-intl/index.html
Euronews (2022/01/26), “Explainer-Why Yemen is at war”, Available at: https://www.euronews.com/2022/01/26/us-yemen-security-explainer
Kiley, Sam (2022/10/30), “West Bank militants threaten Israel, urge Palestinian leaders to join resistance as tensions rise”, Available at: 
Pourahmadi, Adam (2022/08/29), “Forty years on, Hezbollah is isolated but more powerful than ever”, Available at:
Ssan, Rhal (2022/05/20), “What next for Lebanon after Hezbollah loses its parliamentary majority”? Available at:
Chacar, Henritette and al-Mughrabi (2023/01/31), “Analysis-Israel and Palestinians risk deeper conflict in a distracted world, Euronews”, Available at: https://www.euronews.com/2023/01/31/israel-palestinians-analysis