تبیین روابط ترکیه، قطر و عربستان سعودی از دیدگاه سازه‌انگاری اجتماعی از 2011 تا 2020 (با تأملی بر نقش رسانه‌)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه روابط بین‌الملل، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار روابط بین‌الملل، گروه ارتباطات و علوم اجتماعی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استاد روابط بین‌الملل، دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امورخارجه، (استاد مدعو دانشگاه آزاد تهران شمال)، تهران، ایران

10.22034/imrl.2022.150509

چکیده

ترکیه، عربستان سعودی و قطر سه کشور فعال در تحولات منطقه‌ای غرب آسیا هستند. پس از آغاز بحران سوریه در سال 2011، ‌‌روابط دوحه-آنکارا روز ‌به روز نزدیک‌تر و روابط ترکیه-عربستان سعودی به‌واسطه نزدیکی روابط ترکیه-قطر، حمایت آنکارا از دوحه، نگاه متضاد ریاض و آنکارا در خصوص اخوان‌المسلمین و مسائل منطقه‌ای از جمله بیداری اسلامی به سوی تنش و تضاد دچار چرخش شد. نقش رسانه در نزدیکی روابط و منافع، کاهش تنش‌ها و یا بروز اختلافات در برداشت‌های ترکیه، قطر و عربستان سعودی دارای اهمیت است. هدف اصلی این مقاله تبیین عوامل مؤثر بر روابط ترکیه، قطر و عربستان سعودی (2020-2011) با استفاده از نظریه سازه‌انگاری اجتماعی با تأملی بر نقش رسانه است. روش پژوهش تحلیلی-توصیفی و سؤال اصلی عبارت است از اینکه چگونه می‌توان سیاست‌خارجی ترکیه، قطر و عربستان سعودی (2020-2011) را با استفاده از نظریه سازه‌انگاری اجتماعی و با نگاهی به نقش رسانه‌ تبیین کرد. یافته اصلی مقاله این است که ترکیه و قطر با استفاده از اهمیت و نقش رسانه‌ها، در تلاش برای خنثی کردن تلاش‌های عربستان سعودی به‌عنوان رقیب ایدئولوژیک خود و معرفی خود به‌عنوان الگوهای پیشرفت در منطقه برآمده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the Relationships between Turkey, Qatar and Saudi Arabia from the Perspective of Social Constructivism from 2011 to 2020 (With a Reflection on the Influence of the Media)

نویسندگان [English]

  • Mohsen Usefi 1
  • Rahmat Hajimineh 2
  • Mohammad Reza Dehshiri 3
1 PhD Student, Department of International Relations, Faculty of Literature and Humanities, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor of International Relations, Department of Communication and Social Sciences, East Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Professor of International Relations, School of International Relations, Ministry of Foreign Affairs, Tehran, Iran
چکیده [English]

Turkey, Saudi Arabia and Qatar are three active countries in the regional developments of West Asia. Following the beginning of the Syrian crisis in 2011, Doha-Ankara relations became closer day by day but Turkey-Saudi Arabia relations due to the closeness of Turkey-Qatar relations, Ankara's support for Doha, Riyadh's and Ankara's contrasting views on the Muslim Brotherhood and regional issues turned towards tension and conflict. The role of the media is important in the closeness of relations and interests, the reduction of tensions or the emergence of differences in the perceptions of Turkey, Qatar and Saudi Arabia. The main purpose of this article is to explain the factors affecting the relations between Turkey, Qatar and Saudi Arabia (2011-2020) using the theory of social constructivism with a reflection on the role of the media. In the frame of analytical-descriptive research method the main question is how to explain the foreign policy of Turkey, Qatar and Saudi Arabia (2011-2020) based on the theory of social constructivism with a look at the role of the media. Perceiving the importance and role of the media, Turkey and Qatar, are trying to neutralize the efforts of Saudi Arabia as their ideological rival and presenting themselves as models of progress in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Constructionism
  • Turkey
  • Qatar
  • Saudi Arabia
  • Islamic Awakening
  • Media

مراجع

امام‌جمعه‌زاده، سیدجواد، رستم جبری، ساناز، محمدزاده ابراهیمی، فرزاد (1393)، «دومینوی تحولات بهار عربی در بستر جهانی شدن و توسعه ارتباطات»، فصلنامه تخصصی علوم ‌سیاسی، دوره 10، شماره 28، صص 162-141.
ابوالحسن‌شیرازی، حبیب‌اله (1391)، «تأثیرات بهار عربی و انقلاب‌های رنگی در آسیای مرکزی و قفقاز»، مطالعات روابط بین‌الملل، دوره 5، شماره 19، صص 36-9.
بیلیس، جان و اسمیت، استیو (1383)، «جهانی شدن سیاست: روابط بین‌الملل در عصر نوین: زمینه تاریخی و نظریه‌ها، ساختارها و فرآیندها»، جلد 1، مترجم: راه‌چمنی، ابوالقاسم. تهران، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
عالیشاهی، عبدالرضا و مسعود‌نیا، حسین و فروزان، یونس (1396)، «بررسی روابط‌ سیاسی قطر و عربستان سعودی؛ از تبیین همگرایی تا گسست ‌سیاسی؛ از بیداری اسلامی تا بحران قطع روابط سیاسی در ژوئن 2017»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی سیاست گذاری عمومی، دوره 7، شماره 24، صص 72-49.
عبدخدایی، مجتبی و تبریزی، زینب (1394)، «بررسی نقش آفرینی قطر در مسئله فلسطین بعد از تحولات منطقه»، پژوهش‌های راهبردی سیاست، دوره 4، شماره 15 (پیاپی 45)، صص 200-179.
دانش‌نیا، فرهاد و نظرپور، داود و سلیمی، آرمان (1394)، «فهم سیاست‌خارجى ترکیه در پرتو دکترین‌عمق استراتژیک احمد داوود اغلو»، فصلنامه پژوهش‌هاى روابط‌بین‌الملل، دوره نخست، شماره هفدهم.
درج، حمید، التیامی‌نیا، رضا (1397)، «تحلیل دیپلماسی قطر در قبال بحران سوریه با تأکید بر روابط سیاسی قطر و عربستان سعودی سعودی»، مطالعات سیاسی جهان اسلام، دوره 7، شماره 3 (پیاپی27)، صص54-23.
خدابخشی، لیلا، ازغندی، علیرضا، هرمیداس باوند، داوود (1399)، «سیاست خارجی ایران و عربستان سعودی درباره تحولات سوریه (2019-2011)»، فصلنامه مطالعات بین‌المللی، دوره 17، شماره 2، (پیاپی 66)، صص 95-77.
محمدی، حمیدرضا و احمدی، ابراهیم (1397)، «تحلیل ژئوپلیتیکی گُسست روابط سیاسی عربستان سعودی و قطر و تأثیر آن بر آینده شورای همکاری خلیج فارس»، مطالعات راهبردی سیاست گذاری عمومی (مطالعات راهبردی جهانی شدن)، دوره 8، شماره 28، صص 206-187.
امیدی، علی و رضایی، فاطمه (1390)، «عثمانی گرایی جدید در سیاست خارجی ترکیه: شاخص ­ها و پیامدهای آن در خاورمیانه»، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، شماره سوم، صص267-231.
بشیر، حسن و وحیدی‌فردوسی، علی (1392)، «بازنمایی تحولات اخیر جهان اسلام در گفتمان شبکه پرس‌تی‌وی»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال سوم، شماره دوم، صص 50-29.
جعفری، کریم (1390)، «بررسی رویکرد شبکه العالم به تحولات بیداری اسلامی»، فصلنامه رسانه، سال 22، شماره 3 و 4، صص 126-107.
یزدانی، عنایت‌اله و طحانیان زاده، عاطفه و فلاحی، احسان (1396)، «بررسی مقایسه‌ای راهبرد ترکیه و عربستان سعودی در بحران سوریه»، فصلنامه مطالعات ­سیاسی جهان اسلام، سال ششم، شماره 23، صص 192-169.
مفیدی‌احمدی، حسین (1393)، «تغییر رویکرد گروه­ های ­اسلامی ­ترکیه در ­روند الحاق­ به­ اتحادیه اروپا»، فصلنامه پژوهش­های سیاسی­ جهان اسلام، سال­چهارم، شماره 3، (پیاپی 12)، صص 202-177.
حامد‌آزاد، امیر، ابراهیمی‌فر، طاهره (1397)، «شبه نظامیان شمال سوریه و آینده نظام سیاسی دمشق»، فصلنامه علمی پژوهشی سیاست جهانی، دورة هفتم، شمارة اول، شماره پیاپی 23، صص 89-46.
یورو نیوز (2022)، «تلاش آنکارا برای عادی‌سازی روابط با ریاض؛ دادستانی ترکیه خواستار توقف محاکمه متهمان به قتل خاشقچی شد»، دسترسی در تاریخ 9 مارس 2022 به آدرس زیر:
https: //per.euronews.com/2022/03/31/prosecutor-seeks-end-to-khashoggi-murder-trial-in-turkey
 
World Bank (2016), GCC: Economic Outlook- Spring 2016, (Accessed 9 May 2022): https: //www.worldbank.org/en/country/gcc/publication/economic-outlook-spring-2016
Adler, E, (1997), Seixing the Middle Ground: Constructivism in World Politics, European Journal of International Relations, vol. 3, No. 3. pp. 319-363.
Alikhani, Mehdi (1396), Identity in Saudi Arabia's foreign policy and its regional implications. International Studies, Quarterly, (ISJ), Fourteenth Year, No. 3, pp. 210-180.
Amour, Abdul Rahman (2018), He did not start with Erdogan and Amir Tamim, How did the alliance between Qatar and Turkey begin during the Ottoman era? Arabic Post.
Baylis, John. Smith, Steve. Owen, Patricia. (2004), The Globalization of World Politics, An Introduction to International Relations, Oxford University Press.
 Baskan, B, (2019), Turkey between Qatar and Saudi Arabia: Changing Regional and Bilateral Relations, Uluslararasi Iliskiler, Vol. 16, No. 62, 2019, pp. 85-99.
Benli Altunisik, M. (2020), The New Turn in Turkey’s Foreign Policy in the Middle East: Regional and Domestic Insecurities, FEPS - Foundation for European Progressive Studies.
Ellithy, a m h. (2015), Turkish-Saudi Relations: From A Regional Perspective In The Period From 2003 Until 2013, 2015, The Degree Of Master Of Science In The Department Of International Relations Thesis.
Griffiths, M. (1999), Fifty Key Thinkers in International Relation, London: Routledge.
Guzzini, Stefano. Leander, Anna. (2006), Constructivism and International Relations: Alexander Wendt and his critics, Routledge.
Karimifard, H. (2012), Constructivism, National Identity and Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran, Asian Social Science, Vol. 8(2)
Kinninmont, J. (2019), The Gulf Divided: The Impact of the Qatar Crisis, Chatham House: The Middle East and North Africa Programme, (Report).
Knutsen, Torbjorn. L (1997), A History of international Relation Theory, Manchester & New york: Manchester University press.
Lipp, Andrew. (2019), The Muslim Brotherhood: Exploring divergent views in Saudi Arabia and Qatar, Political Science Thesis, Iowa State University.
Mengshu, Zhan (2020), A Brief Overview of Alexander Wendt's Constructivism, https: //www.e-ir.info/2020/05/19/a-brief-overview-of-alexander-wendts-constructivism/ (Accessed 9 March 2022).
Price, R. Reus-Smit, C. (1998), “Dangerous Liasons? Critical International Theory and Constructivism”, European Journal of International Relations, Vol. 4, No. 3.
Sever, A. (2020), Regional Power Role and Intervention: The Turkish Case Over Syria in the 2000s, Contemporary Review of the Middle East, Volume: 7 issue: 2, page(s): 143-164
Steinberg, G, (2013), Qatar and the Arab Spring: Support for Islamists and new anti-Syrian Policy, accessible online at http: //www.swp-berlin.org/fileadmin/contents/products/comments/2012C07_sbg.pdf,p.5., accessed 8/05/2013.
Van Veen, Erwin. Yüksel, Engin. (2018), Too big for its boots: Turkish foreign policy towards the Middle East from 2002 to 2018. CRU Report, (Accessed 8 March 2022).
Wendt, A, (1987), The Agent-structure Problem in International Relations Theory, In International Organization, Vol. 41, No. 3, The MIT Press, pp. 335-370.
Wendt, A, (1999), Social Theory of International Politics, Cambridge University Press.
Wendt, A, (2006), Constructivism and International Relations, Edited by Stefano Guzzini and Anna Leander, Routledge Press.
Wendt, A. (1992), Anarchy is what States Make of it: The Social Construction of Power Politics, International Organization, Vol 46, No. 2, pp. 391-425.
Wendt, A. (1994), Theories of International Regimes, Cambridge university Press.
Wendt, A (1994), Collective Identity Formation and the International State, The American Political Science Review.Vol 88, No. 2 (Jun., 1994), pp. 384-396 (13 pages)
Yüksel, Engin. Tekineş, Haşim (2021), Key drivers of Turkish-Qatari cooperation, Clingendael Institute, https: //www.jstor. 2021org/stable/resrep28664.6), Report, (Accessed 8 March 2022).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار