تحلیل نشانه‌شناختی فمینیسم رسانه‌ای در رویکرد بی‌بی‌سی فارسی به مسائل زنان ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده علوم نظری و مطالعات عالی هنر، دانشگاه هنر، تهران، ایران

2 دکترای باستان‌شناسی، استادیار بنیاد ایران‌شناسی، تهران، ایران

چکیده

مسئله زنان، در رسانه‌های متنوع و فراگیر امروزی، اهمیت فراوانی دارد و بخش قابل‌توجهی از مطالب آنها را در بر می ­گیرد. توجه رسانه‌های برون‌مرزی همچون بی‌بی‌سی فارسی نیز، به‌ویژه طی چند سال اخیر، به مسائل گوناگون مطرح در حوزه زنان و به‌خصوص زنان ایرانی، بیشتر شده است. پرسش اصلی این است که تأثیر گرایش‌های فمینیستی در متون رسانه‌ای بی‌بی‌سی فارسی دربارۀ زنان ایرانی چگونه است؟ روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی با رویکرد نشانه‌شناسی لایه‌ای بوده است. حجم نمونه، شامل متن‌های منتشر شده در تارنمای اینترنتی بی‌بی‌سی فارسی در بازۀ زمانی 01/01/1397 (21 مارس 2018) تا 31/06/1399 (21 سپتامبر 2020) است که «زنان ایرانی» بحث اصلی و پررنگ در آنها بوده است. تعداد این متون که به شیوه نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده‌اند، 65 مورد است. نتیجه نهایی تحلیل‌ها نشان می‌دهد که این متون علی­رغم گوناگونی موضوع، مانند لایه‌هایی به‌هم‌پیوسته، هم‌متنی شامل کلید واژه‌ها و نشانه‌های اصلی را شکل داده ­اند. بی‌بی‌سی فارسی با مفصل‌بندی این موضوع ­ها به یکدیگر در چارچوب 4 رویکرد اصلی فمینیسم (لیبرال، مارکسیست، سوسیالیست و رادیکال) سعی می‌کند تصویری غیرواقعی و یکپارچه از فضای مردسالارانه ایران امروزی و شرایط نامساعد زنان ایرانی در آن را بازنمایی و القاء کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Semiotic Analysis of Mediated Feminism in the BBC Approach to the Issues of Iranian Women

نویسندگان [English]

  • Mehrdad Karimi 1
  • Mohammad Bahramzadeh 2
1 MA of Art Research,University of Art, Tehran, Iran
2 PHD of Archeology, Assistant Professor of Iranology Foundation, Tehran, Iran
چکیده [English]

In today's diverse and pervasive media, the issue of women is very important and covers a significant part of media contents. The media, such as the BBC Persian, have also paid more attention to various issues in the field of women, especially Iranian women, in recent years. The main question is what are the feminist tendencies in the BBC Persian media texts about Iranian women? The research method is qualitative content analysis with a layered semiotic approach. The sample size includes texts published on the BBC Persian website in the period March 21, 2018 to September 21, 2020 in which "Iranian women" has been the main and prominent topic of discussion. The number of these texts that have been selected by purposive sampling is 65. The result of the analysis shows that, despite the diversity of the subject, these texts, like interconnected layers, have formed a syntext containing the main words and symbols. Articulating these issues within the framework of the four main approaches of feminism (liberal, Marxist, socialist and radical), BBC Persian tries to represent and induce an unrealistic and integrated picture of the patriarchal atmosphere of today's Iran and the unfavorable conditions of Iranian women.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian Women
  • Feminism
  • BBC Persian
  • layered Semiotics
  • Media Representation
آبوت، پاملا و والاس، کلر (1387)، جامعه‌شناسی زنان، ترجمه منیژه نجم عراقی، تهران: نشر نی.
بارت، رولان (1375)، اسطوره، امروز، ترجمه شیرین‌دخت دقیقیان، تهران: نشر مرکز.
تبریزی، منصوره (1391)، «تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 64، صص 138-105.
دانسی، مارسل (1388)، نشانه­ شناسی رسانه­ ها، ترجمه گودرز میرانی بهزاد دوران، تهران: نشر چاپار.
ریو- سارسه، میشل (1385)، تاریخ فمینیسم، ترجمه عبدالوهاب احمدی، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
سجودی، فرزان (1383)، نشانه­ شناسی کاربردی، تهران: نشر قصه.
فراهانی‌بورقانی، مریم (1393)، «نشانه­ شناسی و روایت­ شناسی ارتباطات کلامی و غیرکلامی اخبار شبکه بی‌بی‌سی فارسی»، فصلنامه پژوهش­ های ارتباطی، شمارۀ 4 (پیاپی 80)، صص 128-105.
فرشی‌همایون‌روز، پریچهر (1383)، بررسی و مطالعۀ تحلیلی پیکرک­ های زنان در فلات مرکزی ایران در عهد نوسنگی (پایان­ نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه تربیت مدرس، ایران.
زکریایی کرمانی، ایمان، الستی، احمد، حمیدزاده، عبدالله (1397)، واکاوی نحوه معناسازی در فیلم مستند «رضا» از مجموعه «روایت فتح» بر اساس شیوه‌های (بیل نیکولز) و الگوی تحلیل پنج سطحی (رولان بارت)، فصلنامه پژوهش ­های ارتباطی، شماره 95، صص 65-37.
گیدنز، آنتونی (1381)، جامعه ­شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
محمدخانی‌ملکوه، محمد (1390)، بررسی ساختار و محتوای برنامه ­های شبکۀ تلویزیونی ماهواره­ای بی‌بی‌سی فارسی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
محمدخانی‌ملکوه، محمد و فتحی، ابراهیم (1390)، «بررسی محتوای برنامه­ های شبکۀ تلویزیونی ماهواره­ای بی‌بی‌سی فارسی»، مجله‌ مطالعات فرهنگ- ارتباطات، شماره 45، صص: 154-123.
میشل، آندره (1383)، جنبش زنان (فمینیسم)، ترجمه هما زنجانی­ زاده، مشهد: نشر نیکا.
نعمتی‌انارکی، داوود، فرامرزیانی، سعید و بسطامی، حسن (1390)، «مقایسۀ تطبیقی اخبار زنان در سایت­های واحد مرکزی خبر، بی‌بی‌سی فارسی و صدای آمریکا در سال 1388»، مجلۀ جهانی رسانه- نسخه فارسی، دورۀ 6 ، شمارۀ 2، شمارۀ پیاپی 12، صص: 150- 130.
Bradley Patricia (2003), Mass Media and the Shaping of American Feminism 1963-1975, Oxford: University press of Mississippi.  
Buchanan, Ian & Clair Colebrook (2000), Deleuze and Feminist Theory, Edinburgh: Edinburgh University Press.  
Harp, Dustin & others (2018), Feminist Approaches to Media Theory and Research, London: Palgrave Macmillan.
Megarry, Jessica (2020), The Limitations of Social Media Feminism (No Space of Our Own), London: Palgrave Macmillan.
Rich, Adrienne (1977), Of Woman Born, Motherhood as Experience and Institution, London: Virago.