تهدیدات امنیتی- نظامی کروناویروس و راه‌های مقابله با آن با رویکرد پدافند غیرعامل و قدرت رسانه

نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکترای ارتباطات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، تهران، ایران.

3 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

از جمله مصادیق ایجاد تهدیدات امنیتی و نظامی ‌برای کشورهای مختلف، بروز پاندمی‌های فراگیر است که به‌سرعت دولت‌ها را در مهار آن و مدیریت بحران دچار مشکل می‌کنند. بر این اساس، مسئله این پژوهش متمرکز بر شیوع پاندمی‌کرونا و اهمیت اثرات مخرب این بیماری بر سلامت و امنیت جهانی و نقش رسانه‌های جمعی در این زمینه است. حتی اگر ویروس کرونا با اهداف شروع یک جنگ بیولوژیکی تمام‌عیار ایجاد نشده باشد، به‌دلیل سرعت بالای انتشار و قدرت بالای مرگ‌و‌میر می‌تواند به ابزاری برای بهره‌برداری در جنگ‌های بیولوژیک تبدیل شود. بر این اساس، پژوهش حاضر در پی یافتن پاسخ به این سؤالات است که راه‌کارهای اصلی مقابله با تهدیدات نوظهور و خارج از تصور انسانی مانند کرونا به‌ویژه در بستر سامانه‌های پدافند غیرعامل چیست؟ همچنین نقش رسانه‌ها در این زمینه چیست؟ «جنگ بیولوژیک»، «امنیت» و «قدرت رسانه» مفاهیم نظری به کار رفته در این پژوهش هستند. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و هدف آن تبیین نقش پدافند غیرعامل و رسانه‌ها در مدیریت بحران کروناست. نتایج پژوهش بر این موضوع تأکید می‌کند که مقابله با تهدیدات امنیتی ناشی از اتفاقات غیرمنتظره موضوعی جدی است و کشورها باید آن را همچون یک حمله فراگیر بیولوژیکی قلمداد کرده و به‌درستی با آن مقابله کنند. در این زمینه مجموعه اقداماتی در چارچوب مدیریت به‌موقع بحران و پدافند غیرعامل می توانند مفید باشند. رسانه‌ها نیز در آموزش‌های لازم در بستر مراقبت‌های عمومی، رعایت سطوح مختلف بهداشتی و تبیین مخاطرات گسترده کرونا برای افکار عمومی نقش پررنگی باید داشته باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Security-Military Threats of the Coronavirus and Ways to Deal with: A Civil Defense and Media based Approach

نویسندگان [English]

  • Qiomars YazdanPanah 1
  • Gholam Reza Ghadi 2
  • Roghayeh Abbasi 3
1 Associate Professor of Political Geography, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 PhD Student in Communication,Islamic Azad University, Roodehen Branch, Tehran, Iran
3 Master Student of Geography and Rural Planning, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Examples of security and military threats to various countries include widespread pandemics that quickly make it difficult for governments to contain and manage crises. Accordingly, the focus of this study is on the prevalence of pandemic corona and the importance of the devastating effects of this disease on global health and security and the role of mass media. Even if the corona virus is not created with the goal of starting a full-fledged biological warfare, it can become a tool for use in biological warfare due to its high rate of spread and high mortality. Accordingly, the present study seeks to answer the basic questions that what are the main strategies to deal with emerging and unimaginable threats such as Corona, especially in the context of passive defense systems? Also, what is the role of the media in this regard? "Biological warfare", "security" and "media power" are the theoretical concepts used in this research. The research method is descriptive-analytical and its purpose is to explain the role of passive defense and media in corona crisis management. The results of the study emphasize that dealing with security threats arising from unexpected events is a serious issue and countries should consider it as a comprehensive biological attack and deal with it properly. In this regard, a set of measures in the context of timely crisis management and passive defense can be useful. The media also play an important role in providing the necessary training in the field of public care, observing different levels of health, and explaining the wide-ranging risks of corona virus to public opinion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Corona Virus
  • Biological Warfare
  • Passive Defense
  • Mass Media
  • IRIB World Service
ایزدی، جلال (1388)، «پدافند میکروبی»، تهران، جزوه درسی دوره عرضی دانشکده ش.م.ه نزاجا.
آر.دی، مک‌لارن (1379)، «مدیریت امنیت ملی: تجربه آمریکا و درس‌هایی برای جهان سوم»، در امنیت ملی در جهان سوم، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
باقری، علی‌اکبر (1386)، «خلیج فارس: امنیت منطقه‌ای و اهداف سیاست خارجی ایران»، فصلنامه معرفت، شماره 115.
بوزان، باری (1385)، مردم، دولت­ها و هراس، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بوزان، باری و ویور، اُلی و دو ویلد، پاب (1386)، چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت، ترجمه علیرضا طیب، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بیگدلو، مهدی (1390)، «تأثیر پدافند غیرعامل بر قدرت نرم جمهوری اسلامی‌ ایران»، فصلنامه راهبردی دفاعی، دوره 9، شماره 34، پاییز، صص 179- 145.
توکلی، حمیدرضا و دیگران (1384)، «آب، غذا و بیوتروریسم»، مجله طب پزشکی، دوره 7، شماره 23، بهار، صص 82- 75.
تهامی‌، مجتبی (1376)، امنیت ملی داکترین‌، سیاست‌های دفاعی و امنیتی‌، تهران‌: سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ‌ایران‌.
جلالی، غلامرضا (1399)، «کرونا جنگ بیولوژیک اقتصادی است/ هدف، کشتن نیست»، مصاحبه با برنامه تلویزیونی شبکه چهارم سیما.
حسنی، عصاریان (1387)، «راهبرد پدافند غیرعامل در برابر حملات هوایی»، ماهنامه نگرش راهبری، شماره 92، تیرماه
داودی‌فرد، مهدی و دیگران (1392)، «روح جنگ بیولوژیک (بیوترویسم)»، همایش ملی پدافندغیرعامل در بخش کشاورزی، آبان 1392
ربیعی، علی (1383)، مطالعات امنیت ملی؛ مقدمه‌ای بر نظریه امنیت ملی درجهان سوم، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
رحیمی، رضا (1397)، «دلایل و زمینه‌های ژئوپلیتیکی شکل‌گیری ائتلاف نظامی ‌عربی در جنوب غرب آسیا و آثار آن بر روی امنیت منطقه‌ای (با تأکید بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ‌ایران)»، رساله دکتری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
ریحانی، فرزانه (1394)، «بررسی پدافند غیر عامل در کشور سوئیس»، ماهنامه پژوهش ملل، دوره 1، شماره 2، بهمن.
زارعی، بهادر (1384)، استراتژی امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
زرقانی، سیدهادی؛ نسیمی، زهرا و خوارزمی، امیدعلی (1397)، «بیوتروریسم و تأثیر آن بر امنیت شهروندان»، دو فصلنامه جغرافیای اجتماعی شهری، دوره 5، شماره 13، پاییز و زمستان، صص 30-17.
زرگان، جمیل و دهنوی، جلیل (1395)، «تهدیدات بیوتروریسم و راه‌های مقابله با آن با رویکرد پدافند غیرعامل»، فصلنامه پژوهش‌های حفاظتی- امنیتی دانشگاه جامع امام حسین (ع)، سال پنجم، شماره 19، پاییز، صص 110-91.
سرلک، احمدرضا؛ خردمند، داوود (1396)، تهدیدات بیولوژیکی کشورهای آمریکا و اسرائیل و ارائه راهکاری مناسب جهت مواجهه با این تهدیدات در ایران، تهران: انتشارات مدیریت تحقیقات و برنامه‌ریزی آموزشی.
کاظم‌نیا، محمدرضا؛ عبدالرضا، رستمی (1390)، تروریسم و پدافندغیرعامل، تهران: آبنوس.
کرمی، علی (1392)، «پدافند غیر عامل در جنگ نوین، نقش فناوری‌های نوین»، فصلنامه پرستاروپزشک دررزم، شماره 22-21، بهار و تابستان، صص 42-37.
کوررا، گوردون (2020)، «کرونا: چه تغییراتی در امنیت ملی و جاسوسی ایجاد خواهد شد»؟، قابل دسترسی در:
https://www.bbc.com/persian/world-52154540
لورنس، فریدمن (1378)، مفهوم امنیت، گزیده مقالات سیاسی امنیتی، تهران: مؤسسه پژوهش اجتماعی.
محمدی ده‌چشمه، مصطفی؛ حیدری‌نیا، سعید و شجاعیان، علی (1390)، «سنجش الگوی استقرار کاربری‌های حیاتی از منظر پدافندغیرعامل در کلان شهر اهواز»، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دورة 49، شمارة 4، زمستان.
موحدی‌نیا، جعفر (1388)، مفاهیم نظری و عملی دفاع غیرعامل، تهران: معاونت آموزش و نیروی انسانی ستاد مشترک سپاه، مرکز برنامه ریزی و تالیف کتاب‌های درسی.
موسسه مطالعات ابرار معاصر (1398)،کرونا، سلاح بیولوژیک. تهران: موسسه مطالعات ابرار معاصر.
مهنانی، مجتبی (1397)، «نقش پدافند غیرعامل در افزایش بازدارندگی در برابر حملات بیولوژیک (مطالعه موردی ویروس آبله)»، فصلنامه پدافند غیرعامل و امنیت، دوره 7، شماره 25، زمستان، صص 110-95.
میرعرب، مهرداد (1379)، «نیم‌نگاهی به مفهوم امنیت»، ترجمه سید عبدالقیوم سجادی، نشریه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، دوره 3، شماره 9، تابستان، صص 142- 133.
نباتی، عزت‌الله (1386)، پدافند غیرعامل، تهران: مرکز آموزشی و پژوهشی شهید صیاد شیرازی.
نوروزی، محمدتقی (1385)، فرهنگ دفاعی-امنیتی، تهران: سنا.
نیازی‌تبار، حسن (1387)، پدافند غیر عامل و تسلیحات کشتار جمعی، تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی.
هملمن، کریستف (2020)، سازمان بهداشت جهانی، دفتر ایران.
هندیانی، عبدالله (1386)، «بررسی تحولات مفهومی امنیت در محیط امنیتی»، نشریه دانش انتظامی، دوره 9، شماره 35، پاییز، صص 30-9.
 Barnett, J (1997), 'Environmental Security: Now What?', seminar,  Department of International Relations, Keele University, December 4.
 Coppernoll MA (1999), "The Non-Lethal Weapons Debate", Naval War CollegeReview, Vol. 52, No. 2, pp. 112-131.
 DaSilva, E. J.,(1999), Biological warfare, bioterrorism, biodefence and the biological and toxin weapons convention. EJB Electronic Journal of Biotechnology, 2 (3).
 Richard H.Ullman, and Fear (Summer 1983),"Redefining Security", "International Security", p.133.
 Kumar, A. & et al (2011), Review Paper: Biological Warfare, Bioterrorism and Biodefence. J Indian Acad Forensic Med,  (1)
medical journals, the Lancet (2020), has accused Pope Benedict XVI of distorting science in his remarks on condom
Van den Berg, L. (2003), The Safe City: Safety and Urban Development in European Cities, Ash Gate Publishing Company.
The Washington post (2014), Jihadists launched chemical assault. Retrieved from: https://www.pressreader.com/usa/the-washington.