کارکردها و چالش‌های منطقه آزاد چابهار در ایجاد همگرایی منطقه‌ای و توصیه‌هایی برای پوشش رسانه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری روابط بین‌الملل و رئیس انجمن علمی ایرانی روابط بین‌الملل، تهران، ایران

چکیده

منطقه آزاد چابهار در جنوب شرقی ایران از مهم‌ترین مناطق آزاد کشور محسوب می‌شود که از کارکردهای قابل توجهی برخوردار است. هدف اصلی این مقاله بررسی کارکردها و چالش‌های منطقه چابهار در ایجاد همگرایی منطقه‌ای است. بر همین اساس پرسش‌های محوری مقاله اینگونه صورت‌بندی شده است: مهم‌ترین قابلیت‌های منطقه چابهار برای ایجاد همگرایی در بین کشورهای منطقه چیست؟ این منطقه با چه چالش‌هایی در این زمینه مواجه است؟ چه راهکارهای رسانه‌ای برای شناساندن ظرفیت‌های چابهار و ایجاد همگرایی بین کشورهای پیرامون آن می‌توان مطرح نمود؟ یافته‌های مقاله نشان می‌دهد با توجه به وجود منافع مشترک جهت افزایش همکاری اقتصادی میان کشورهای منطقه، امکان گسترش همکاری بین کنشگران فعال و دخیل در منطقه چابهار وجود دارد. مهم‌ترین قابلیت‌های همگرایانه‌ی چابهار اتصال آن به آب‌های آزاد بین‌المللی، ظرفیت آن برای جایگزینی تنگه هرمز و نیز نقش آن در اتصال و همکاری هند- ایران- افغانستان- روسیه است. در مقابل، مهم‌ترین چالش‌های آن افراط‌گرایی در منطقه، اختلافات هند و پاکستان و نیز نقش تخریبی امریکا و عربستان سعودی است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به این موضوع پرداخته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Functions and Challenges of Chabahar Free Zone in Creating Regional Convergence; Providing some Media Recommendations

نویسنده [English]

  • Ziaeddin Sabouri
PhD in International Relations and President of Iranian International Studies Association (IISA), Tehran, Iran
چکیده [English]

Chabahar Free Zone in southeastern Iran is one of the most important free zones in the country which has significant functions. The main purpose of this article is to examine the functions and challenges of the Chabahar region in creating regional Cooperation.Accordingly, the central questions of the paper are as follows; What are the most important capabilities of the Chabahar region to create convergence between countries in the region? What are the challenges facing this region? What media solutions can be offered to introduce Chabahar's capacities and build cooperation between the countries around it? The findings of the article show that due to the common interest in enhancing economic cooperation among regional countries, it is possible to expand cooperation between active and involved actors in the Chabahar region. Connecting to international high seas, its capacity to replace the Strait of Hormuz and its role in India-Iran-Afghanistan-Russia interconnection are the most important capabilities of the Chabahar region for convergence. In contrast, extremism in the region, India-Pakistan divisions as well as the devastating role of the US and Saudi Arabia are among the most significant challenges. This article is written in a descriptive-analytical method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Chabahar Free Zone
  • Functionalism
  • Regional Cooperation
  • Media Recommendations
ابراهیم‌زاده، عیسی و عبدالله آغاسی‌زاده (1390)، «تاثیر منطقه آزاد چابهار بر توسعه گردشگری حوزه نفوذ آن با بهره‌گیری از مدل رگرسیون و آزمون T-test»، فصلنامه جغرافیا و توسعه، سال نهم، شماره 21.
اسدی، امیدعلی و همکاران (1397)، «پیامدها و آثار ژئواکونومیکی ناشی از توسعه بندر گوادر و بندر چابهار بر یکدیگر»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال 14، شماره 45، زمستان، صص 25-1.
اسلامی، روح‌الله و ناصر یوسف‌زهی (1397)، «استراتژی‌های کارآمدسازی اقتصاد سیاسی منطقه‌ای افغانستان و ایران بر مبنای تحلیل سیستمی نقش بندر چابهار»، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، دوره 8، شماره 28، پاییز، صص 124- 95.
اعظمی، هادی؛ محسن سلطانی و منوره محمودی (1395)، بررسی اهداف کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در چابهار ازمنظر سیاسی – اقتصادی، نهمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران، دانشگاه زاهدان.
تبریزی، جلال (1395)، کرانه‌های اقیانوسی جنوب شرق ایران و شبکه‌های ارتباطی بین‌المللی، مجموعه مقالات همایش فراوری پتانسیل‌های ژئوپلیتیکی توسعه در کرانه‌های اقیانوسی جنوب شرق کشور، تهران، مهرماه.
تقوی اصل، عطا (1394)، ژئوپلیتیک جدید ایران از قزاقستان تا گرجستان، تهران: مرکز آموز و پژوهش‌های بین‌المللی وزارت امور خارجه.
توحیدی، زهرا (1396)، «پروژه چابهار؛ آغازی همگرایانه»، مرکز مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس)، آذر.
جهان‌تیغ، رضا و همکاران (1395)، «بررسی ظرفیت‌های ژئوپلیتیکی سواحل مکران و نقش آن در امنیت پایدار منطقه جنوب شرق»، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال چهاردهم، شماره 55، پاییز، صص 129- 101.
حافظ‌نیا، محمدرضا (1396)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد: نشر پاپلی.
حسینی، سعید (1397)، «چابهار عرصه تضاد سیاست‌های امریکا، مرکز مطالعات شبه‌قاره»، قابل دسترسی در:
https://b2n.ir/656314
دهقانی‌فیروزآبادی، سید‌جلال (1393)، نظریه‌های همگرایی منطقه‌ای و رژیم‌های بین‌المللی، چاپ نخست، تهران: نشر مخاطب
سازمان بنادر و دریانوردی (29/05/1398)، کریدور بین‌المللی حمل و نقل شمال-جنوب، قابل دسترسی در:
سازمند، بهاره و فریبرز ارغوانی پیرسلامی (1393)، سیاست خارجی جهانی و منطقه‌ای چین در قرن بیست و یکم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
شفیعی، نوذر و مریم اسکندری (1390)، «بحران کشمیر: ارزیابی سناریوهای حل بحران»، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی بین‌المللی، شماره 28، زمستان، صص 231- 205.
عسگری کرمانی، حامد (1395)، بندر چابهار و منطقه، فصلنامه روابط خارجی، سال هشتم، شماره اول، بهار، صص 23- 17.
فرانکل، جوزف (1376)، نظریه‌های معاصر روابط بین‌الملل، (ترجمه وحید بزرگی)، چاپ دوم، تهران: نشر اطلاعات 
کاویانی‌راد، مراد و همکاران (1396)، «تبیین ژئوپلیتیک سازه‌های رقابت در جنوب شرق ایران»، فصلنامه جغرافیا برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال هفتم، شماره 4، پاییز، صص 216-203.
کولایی، الهه (1390)، سیاست و حکومت در آسیای مرکزی، تهران: نشر سمت.
محمدی، حمیدرضا و ابراهیم احمدی (1396)، «تبیین مدل ژئوپلیتیک روابط ایران و پاکستان»، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 49، شماره 2، تابستان، صص 323- 307.
مشیرزاده، حمیرا (1391)، تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران: انتشارات سمت.
ملازهی، پیرمحمد (1398)، تشدید درگیری بین هند و پاکستان به نفع هیچ کشوری در منطقه نیست، قابل دسترسی در:
منتظران، جاوید (1397)، ظرفیت‌ها و مزیت‌های سیاسی-اقتصادی سواحل جنوب شرقی ایران (مکران)، شبکه مطالعات سیاست‌گذاری عمومی
موسوی شفایی، مسعود و سعیده اسکندری (1395)، «راهبرد موازنه‌گرایی هند در تعامل با ایران و امریکا»، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، سال ششم، شماره 20، تابستان، صص 122-97.
میرزاجانی، محسن و حیدر لطفی (1396)، «نقش و تاثیر سواحل خلیج فارس و منطقه مکران در اقتصاد بین‌الملل و تاثیر استراتژیکی آن بر ایران با ارائه یک مدل راهبردی در توسعه اقتصادی و سیاسی»، فصلنامه جغرافیا برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال هشتم، شماره 1، زمستان، صص 91-57.
نصر، ولی (2019)، اجبار هند به خروج از ایران، قدرت چین را در منطقه بیشتر می‌کند، مجله آتلانتیک امریکا، (ترجمه مهتاب نورمحمدی)، قابل دسترسی در:                                                       http://asrdiplomacy.ir/51557
 
Clawson, Patrick (2019), renewing the Iran Sanctions Waivers: Energy and Afghan Trade, April 22, Available at:  https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/renewing-the-iran-sanctions-waivers-part-2-energy-and-afghan-trade
Farooq, Khesraw Omid (2019), Chabahar Port: A Step Toward Connectivity for India and Afghanistan For India and Afghanistan, Chabahar holds great promise, Available at: https://thediplomat.com/2019/07/chabahar-port-a-step-toward-connectivity-for-india-and-afghanistan/
Financial Tribune (2018), Iran, Russia, India to Meet on International North-South Corridor, October 30, Available at: https://financialtribune.com/articles/domestic-economy/94802/iran-russia-india-to-meet-on-international-north-south-corridor.
Global security (2013), India - Pakistan border fence, Available at: http://www.globalsecurity.org/military/world/inida/india-pakistan-border-fence.htm
Hincks, Josep, (2019), Saudi Arabia Is Investing $20 Billion in Pakistan. Here's What It's Getting in Return, February 20, Available at: https://www.time.com/5531724/saudi-arabia-pakistan-mbs-imran-khan-1565548777917677.
IEA (2017), World Energy Outlook 2017, Available at: https://www.iea.org/weo2017/.
Manjo, P (2018), India, Iran working on rupee-rial facility for Chabahar port to sidestep US sanctions, October 19, https://www.thehindubusinessline.com/economy/india-iran-working-on-rupee-rial-facility-for-chabahar-port-to-sidestep-us-sanctions/article25264750.ece/amp/
OEC (2017), Pakistan, Available at: https://oec.world/en/profile/country/pak/#Imports
Toppa, Sabrina, (2018), Why Young Pakistanis Are Learning Chinese, the Atlantic, November 18, Available at: https://www.theatlantic.com/international/archive/2018/11/pakistan-china-cooperation-cpec/568750/
World Bank (2018), Indian GDP Growth, Available at: http://data.worldbank.org/indicator/ny.gdp.mk.
Yousafzai, Gul, (2019), Saudi Arabia to set up $10 billion oil refinery in Pakistan, Available at: https://www.reuters.com/article/us-saudi-pakistan-economy/saudi-arabia-to-set-up-10-billion-oil-refinery-in-pakistan