واکاوی نقش عربستان سعودی در گسترش تروریسم تکفیری در آسیای مرکزی با تمرکز بر رویکرد رسانه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روابط بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی

2 کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل دانشگاه گیلان

چکیده

آسیای مرکزی طی یک دهه اخیر با پدیده‌های مختلفی از جمله گسترش تروریسم تکفیری مواجه بوده است. علاوه بر علل و عوامل مختلف گسترش این پدیده، کشورهای مختلف نیز سیاست‌ها و رویکردهای مختلفی را در قبال آن اتخاذ کرده‌اند. هدف این مقاله بررسی نقش و رویکرد عربستان سعودی در گسترش تروریسم تکفیری در آسیای مرکزی است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به‌دنبال دستیابی به پاسخ این پرسش است که عربستان سعودی چگونه و چرا در پی حمایت از تروریسم تکفیری در آسیای مرکزی برآمده است؟ یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که این کشور به‌عنوان آبشخور اصلی تروریسم تکفیری، سعی دارد تا از این پدیده به‌عنوان ابزار سیاست خارجی خود استفاده کند. به همین دلیل، ریاض در قالب اقدامات مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به گسترش این پدیده در این منطقه مهم دامن زده است. مهم‌ترین اهداف ریاض را رقابت منطقه‌ای با ایران و نیز ایفای نقش حمایتی در سیاست خارجی آمریکا برای فشار بر روسیه تشکیل می‌دهند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Saudi Arabia in spreading Takfiri Terrorism in Central Asia by Focusing on the media approach

نویسندگان [English]

  • Majid Roohi Dehbane 1
  • Sajad Moradi Kelardeh 2
1 Assistant Professor of International Relations, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran.
2 M.A in International Relations, Guilan University, Rasht, Iran.
چکیده [English]

Central Asia is one of the most important of geopolitical region which has faced various phenomena including Takfiri terrorism in recent years. In addition to the various causes and factors that extend this phenomenon, different countries have adopted different policies and approaches toward it. The purpose of this paper is to examine the Saudi Arabia's approach toward Takfiri terrorism in central Asia. using descriptive – analytic method, this paper poses the main question that, how and why Saudi Arabia is seeking to support Takfiri terrorism in central Asia? The main findings illustrate that Saudi Arabia as the main source of Takfiri terrorism, is trying to use this phenomenon as its foreign policy instrument. In this regard, Riyadh has expanded the phenomenon in the form of various political, economic and cultural activities in this region. The Riyadh’s most important goals are regional rivalry with Iran and playing a supportive role in US foreign policy to exert pressure on Russia.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Central Asia
  • Takfiri Terrorism
  • Saudi Arabia
  • Balance of Power
  • Takfiri Wahhabism
منابع فارسی
آقایی، داود و احمدیان، حسن (1389)، «روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی؛ چالش‌های بنیادین و امکانات پیش‌رو»، فصلنامه سیاست، دوره 40، شماره سه، پاییز، صص 19-1.
احمدی، حسین و حشمتی، برهان (1395)، «بررسی علل تشدید روند اسلام‌ستیزی در تاجیکستان»، پژوهشنامه رسانه بین‌الملل، سال اول، شماره اول، تابستان، صص 117-89.
اسپوزیتو، جان (1393)، انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، ترجمه محسن مدیرشانه‌چی، تهران: نشر باز.
باصری، احمد و حاجیانی، ابراهیم (1389)، «کارکرد رسانه‌های ماهواره‌ای در تصویرسازی ذهنی مردم»، فصلنامه روانشناسی نظامی، سال اول، شماره 4، زمستان، صص 89-79.
چامسکی، نوآم و آشکار، ژیلبر (1388)، قدرت ویرانگر (غرب آسیا و سیاست خارجی آمریکا)، ترجمه محمدرضا محمدی، تهران: انتشارات خرسند.
دهشیار، حسین (1392)، «عربستان: کنشگر منطقه­ای در بستر روابط ویژه»، فصلنامه روابط خارجی، سال پنجم، شماره سوم، پاییز، صص 66- 41.
رمضانی، فرزاد (1395)، «انگیزه‌های عربستان و ترکمنستان از گسترش روابط با ترکمنستان»، مرکز بین‌المللی مطالعات صلح.
سیمبر، رضا (1397)، «نقش عربستان سعودی در گسترش وهابیت در آسیای مرکزی»، مصاحبه نگارنده با دکتر سیمبر در تاریخ 12/06/1397.
شکاری، عبدالقیوم (1385)، «مبارزه با تروریسم در آسیای مرکزی»، ماهنامه ایراس، شماره 17.
طائی، علی (1395)، «نفوذ عربستان در آسیای مرکزی»، همشهری دیپلماتیک، شماره 90، بهار.
کلودزیج، ادوارد (1390)، امنیت و روابط بین الملل، ترجمه نادر پورآخوندی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
کوهکن، علیرضا و نزاکتی، فرخنده (1393)، «دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی عربستان»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره سوم، شماره سوم، پاییز، صص 234- 205.
گریگو، جوزف (1385)، «اقتدارگریزی و محدودیت‌های همکاری»، در اندرولینکلیتر، جامعه و همکاری در روابط بین‌الملل، ترجمه بهرام مستقیمی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی وزارت امور خارجه.
قزل، بهروز (1395)، «ویژگی‌های حیات دینی در آسیای مرکزی»، مجله ایراس، شماره شهریور.
متقی، ابراهیم و پوستینچی، زهره (1392)، «جنگ سرد منطقه‌ای و معادله جابجایی قدرت در سوریه»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره اول، شماره اول.
مشیرزاده، حمیرا (1391)، تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران: نشر سمت.
مهدیان، حسین و همکاران (1396)، «سیاست خارجی ستیزه‌جویانه عربستان سعودی مقابل ج.ا.ایران در چارچوب نظریه واقع‌گرایی تهاجمی»، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال پانزدهم، شماره 57، بهار، صص 211- 171.
هدایتی، مهدی و صفری، عسگر (1396)، «نقش عربستان سعودی در تصاعد زمینه‌های خشونت‌زای هویت اسلامی: مطالعه موردی منطقه آسیای مرکزی»، دوفصلنامه جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره پنجم، شماره دوم، پاییز و زمستان، صص 50- 27.
هدایتی، مهدی و مرادی کلارده، سجاد (1396)، «تبیین سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال تروریسم تکفیری در عراق و سوریه»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره 30، بهار، صص 116-89.
هدایتی­، مهدی و مرادی‌کلارده، سجاد (1393)، «مولفه­های مؤثر بر سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال تروریسم تکفیری: تحلیلی چند سطحی»، فصلنامه آفاق امنیت، سال هفتم، تابستان، صص 255-229.
 
منابع انگلیسی
Al-Badi, Abdolaziz ibn Muhammad (2018), “Saudis Brag about giving Tajikistan $200M in aid”, eurasianet, available at: https://eurasianet.org/saudis-brag-about-giving-tajikistan-200m-in-aid.
Al-Rabeeah, Abdullah, (2018), Saudi Arabia grants $84.7bn in aid to 79 countries, 18 November, available at: http://www.arabnews.com/node/1406481/saudi-arabia. 
Alikhan, Ghazanfar (2016), “16 Bilateral agreements boost Riyadh – Astana Ties”, Arab news, October 26, Available at: http://www.arabnews.com/node/1002696/saudi-arabia.
Alikhan, Ghazanfar (2014), “KSA, Kyrgyzstan to sign 5 major agreements”, Arab news, available at: http://www.arabnews.com/saudi-arabia/news/667506
Aliyeva, Kamila, (2018), Uzbekistan, Saudi Arabia sign loan agreement, 1 Feb, available at: http://www.azernews.az/region/126460.html
Anas, Omair (2017), “Donald Trump attends first Arab-Islamic-American Summit: was this Political event just to isolate Iran”, firstpost, may 22, available at: https://www.firstpost.com/world/donald-trump-attends-first-Arab-Islamic-American-Summit-was-this-political-event-just-to-isolate-Iran-3467458.html
Atri-sangari, Fatemeh (2017), “Iran’s Relations With Tajikistan: Trends and Prospects”, Iran Review, July 26
Ergo (2012), the waning era of Saudi oil dominance, current challenges and future threats to Saudi Arabia's influence over oil markets, February
Karpukhin, Sergei (2017), Uzbekistan to attend OPEC, non-OPEC meeting on November 30, Saudi’s falih says, available at: https://www.reuters.com/article/us-oil-opec-uzbekistan/uzbekistan-to-attend-opec-non-opec-meeting-on-November-30-Saudi’s-falih-says-iduskbn1d50hv
Mori, Sebastiano and Leonardo Tacceti (2016), “Rising Extremism in Central Asia?”, Stability in the Heartland for a Secure Eurasia, European Institute for Asian Studies.
Nazarbayev, Nursultan (2016), “Kazakhstan and Saudi Arabia sign agreements for USD200 mln”, in the Eurasian press agency.
Staff writer, (2017), Saudis IDB loans Kyrgyz Republic $ 20m for water projects, 14 Jan, available at: www.arabianbusiness.com/saudi-s-idb-loans-kyrgyz-republic-20m-for-water-projects-657902.html.
Susris (2015), “Foreign Minister Saud Al-Faisal on Talks with Kerry, March 5, Available at: http://www.susris.com/2015/03/05/foreign-minister-saud-al-faisal-on-talks with-Kerry.
The free library (2014), Prince Khalid bin Saud bin Khalid meets with Kyrgyzstan’s Prime Minster.
The Ministry of Foreign Affairs Republic of Kazakhstan (2013), Saudi Arabia, available at: http://mfa.gov.kz/en/content-view/korolevstvo-saudovskaya-araviya.