خدمات ایران به پناهجویان افغانستانی و بازتاب رسانه ای آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق بین‌الملل دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد دیپلماسی و سازمان‌های بین‌المللی

چکیده

با توجه به اهمیت افغانستان، کشورهای مختلف سعی در افزایش نفوذ در این کشور و بزرگنمایی کمک‌های خود به مردم افغانستان دارند. ایران به ‌عنوان همسایه افغانستان، به‌‌طور گسترده با مسئله مهاجرت افغان‌ها روبرو بوده و در چهار دهه گذشته، به دلیل رویکرد امت‌محوری، نگاه انسان‌دوستانه و اشتراکات فرهنگی، زبانی و دینی، میزبان بیش از سه میلیون پناهجوی افغانستانی بوده است. ایران در این سال‌ها، خدمات گسترده‌ای را در زمینه‌هایی مانند آموزشی، اجتماعی، بهداشتی، فرهنگی و عمرانی برای کاهش آلام و رنج‌های مهاجران افغانستان ارائه داده است. رقبای منطقه‌ای و دشمنان فرامنطقه‌ای ایران، با برجسته‌سازی معدود کمبودهای زیستی مهاجران در این کشور، آن را سیاست رسمی تهران جلوه می‌دهند. رسانه‌های وابسته به کشورهای غربی مانند بی.بی.سی، برخی از احزاب، شبکه‌های تلویزیونی و سایت‌های خبری افغانستانی که به رقبا وابسته هستند، هجمه گسترده‌ای علیه ایران و کوچک‌نمایی خدمات بی‌نظیر آن به مهاجران و دولت افغانستان را در دستور کار قرار داده‌اند. مقاله حاضر ضمن تبیین ابعاد و روند کمک‌های ایران به پناهجویان افغان، تلاش کرده استایده‌هایی نیز برای برنامه‌سازی رسانه‌های برون‌مرزی در این خصوص، ارائه دهد. یافته ها حکایت از آن دارند که با وجود حجم گسترده کمک‌های ایران، به دلیل غفلت از دیپلماسی عمومی و پیوست رسانه‌ای، خدمات ایران بازتابی متوازن و صحیح در رسانه‌ها نداشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Iran's Services to Afghan Refugees and its Media Reflection

نویسندگان [English]

  • Reza Mousa Zadeh 1
  • Behnam Khosravi 2
1 Assistant Professor of International Law, Faculty of International Relations, Foreign Affairs, Tehran, Iran.
2 M.A in Diplomacy and International Organizations, Faculty of International Relations, Foreign Affairs, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Given the importance of Afghanistan, different states have tried to enhance their influence in this country and magnify their assistance to Afghanistan's people. Iran as Afghanistan's neighbor, widely facing with the immigration issue and in four decades, due to Ommah approach, humanitarian look and common cultural, lingual and religious traits, host more than three million Afghan refugees. Iran during these years has provided extensive services in the educational, social, sanitary, cultural and developmental fields for relieving the plight Afghan's refugees. Highlighting the living shortcomings of Afghan refugees in this county, the regional rivalries and trans-regional enemies of Iran show it as Tehran formal policy. The affiliated media to western countries such as BBC and Afghan parties, TV channels and news sites which are rivalries affiliate have an extensive assault against Iran and minimizing its unparalleled services to Afghanistan's government and refugees on the agenda. Explaining the dimensions and process of Iran's assistance to Afghan refugees, the present paper attempts to present ideas for program-building of World Service media in this regard. The findings indicate that despite wide assistance from Iran, because of ignoring public diplomacy and media connects, the services of Iran have not been reflected in balance and correctly in media.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Afghanistan
  • Iran
  • Afghan Refugee
  • Services
  • Media Reflections
منابع فارسی
کتب و مقالات
انتظاری، حسین (1389)، «وضعیت اشتغال حقوق پناهندگان در ایران و مقایسه آن با مقررات بین‌المللی». پایان‌نامه برای کسب درجه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
عباسی، ابراهیم و رنجبردار، مجید (1390)، «کمک‌های مالی ایران به افغانستان: اهداف و آثار اقتصادی آن»، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، شماره سوم، پاییز، 229- 195.
فیاضی، محمد (1381)، «مسئله پناهندگان در ایران بعد از انقلاب اسلامی و همکاری سازمان‌های بین‌المللی»، پایان‌نامه برای کسب درجه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، مرکز تهران.
وزارت کشور، اداره ‌کل امور اتباع و مهاجرین خارجی (اردیبهشت 1393)، «بخشی از خدمات جمهوری اسلامی ایران به پناهندگان افغانستانی طی سی‌ و سه سال گذشته»، تهیه‌شده در دفتر آموزش، پژوهش و ارتباطات.
وزارت کشور، اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی (مهر 1394)، «نگاهی اجمالی به خدمات جمهوری اسلامی ایران به پناهندگان».
 
مصاحبه
 مصاحبه نگارنده با حسام رضوی (فعال رسانه‌ای در حوزه افغانستان) (22 مهر 1395)، «مسئله مهاجرین افغانستانی و رسانه‌ها»، دفتر خبرگزاری تسنیم.
مصاحبه نگارنده با شمس‌الرحمن فروتن (نماینده وزارت معارف افغانستان در سفارت جمهوری اسلامی افغانستان در جمهوری اسلامی ایران) (2 آبان 1395)، «وضعیت تحصیلی مهاجرین در ایران»، سفارت افغانستان.
مصاحبه نگارنده با مسئولان اداره کل عملیات و برنامه‌های بشردوستانه جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران (8 آبان 1395)، «بررسی کمک‌های امدادی و درمانی ایران به مهاجرین و مردم افغانستان»، ساختمان مرکزی جمعیت هلال احمر ایران.
 
سایت

 باشگاه خبرنگاران جوان (18 خرداد 1395)، «رشد 62 درصدی آموزش اتباع خارجی»، قابل دسترس در: http: //www.yjc.ir/fa/print/5640549

بی.بی.سی فارسی (5 مرداد 1389)، « دولت افغانستان یک تلویزیون خصوصی را تعطیل کرد»، قابل دسترس در:

پایگاه خبری تحلیلی تابناک (28 فروردین 1389)، «پخش فیلم ضد ایرانی از یک شبکه افغانی»، قابل دسترس در: http: //www.tabnak.ir/fa/print/93923
تارنمای سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور (31 مرداد 1394)، «اتباع افغانی آموزش‌های مهارتی را فرا می‌گیرند»، قابل دسترس در:
http://www.irantvto.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=155&newsview=46906
سایت سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور (18 مرداد 1394)، «برگزاری دوره‌های مهارت فنی و حرفه‌ای ویژه خواهران در ولایت فراه»، قابل دسترس در:
http: //www.irantvto.ir/index.aspx?siteid=1&pageid=638&newsview=46420
سایت سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور (19 دی 1390)، «برگزاری مراسم پایان دوره آموزش جوشکاری اتباع کشور افغانستان»، قابل دسترس در:
http://www.irantvto.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=640&newsview=21787
سایت سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور (24 مرداد 1386)، «شروع دوره‌های آموزش فنی و حرفه‌ای در مرکز زرنج افغانستان توسط اداره کل سیستان و بلوچستان»، قابل دسترس در:
http://www.irantvto.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=204&newsview=5665
تارنمای جامعه ‌المصطفی‌ العالمیه (5 تیر 1395)، «برگزاری دوره‌های قرآن در ولایت بامیان افغانستان»، قابل دسترس در:
تارنمای رسمی جامعه‌ المصطفی ‌العالمیه (1395)، «معرفی مرکز»، قابل دسترس در:
http: //miu.ac.ir/?siteid=1&pageid=140
http: //yon.ir/5hFB

تارنمای رسمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی (5 شهریور 1394)، «زمینه‌های همکاری دانشگاه علوم بهزیستی با دولت افغانستان»، قابل دسترس در:

http://www.uswr.ac.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=10073&newsview=7162
تارنمای رسمی نمایندگی جامعه‌ المصطفی ‌العالمیة در افغانستان (1395)، «معرفی مرکز کابل»، قابل دسترس در:
http://afghanistan.miu.ac.ir/index.aspx?siteid=44&fkeyid=&siteid=44&pageid=35314&newsview=43300
تارنمای اطلاع‌رسانی جمعیت هلال ‌احمر جمهوری اسلامی ایران (27 تیر 1391)، «تفاهم‌نامه بین جمعیت هلال‌احمر ایران و افغانستان»، قابل دسترس در:
http: //rcs.ir/?fkeyid=&siteid=1&pageid=195&newsview=7515

تارنمای رسمی روابط عمومی وزارت آموزش‌وپرورش (3 خرداد 1395)، «بیش از 680 هزارنفر از اتباع خارجی تحت پوشش سوادآموزی قرار گرفته اند»، قابل دسترس در:

http://www.medu.ir/portal/home.php?ocode=100010876&block=news&id=125770
تارنمای کمیته امداد امام خمینی (ره) (1387)، «گزارش عملکرد سال 1387 در افغانستان»، قابل دسترس در:
http: //yon.ir/YHay
تارنمای کمیته امداد امام خمینی (ره) (1388)، «گزارش عملکرد سال 1388 در افغانستان»، قابل دسترس در:
http: //yon.ir/6vgI
تارنمای کمیته امداد امام خمینی (ره) (1389)، «حمایت از محرومان افغانستان»، قابل دسترس در:
تارنمای کمیته امداد امام خمینی (ره) (1389)، «گزارش عملکرد سال 1389 در افغانستان»، قابل دسترس در:
http: //yon.ir/isEI
تارنمای کمیته امداد امام خمینی (ره) (1390)، «گزارش عملکرد سال 1390 در افغانستان»، قابل دسترس در:
http: //yon.ir/xB5N
تارنمای کمیته امداد امام خمینی (ره) (1391)، «گزارش عملکرد سال 1391 در افغانستان»، قابل دسترس در:
تارنمای کمیته امداد امام خمینی (ره) (1392)، «گزارش عملکرد سال 1392 در افغانستان»، قابل دسترس در:
http: //yon.ir/j991

خبرگزاری ایسنا (18 آذر 1393)، «هزینه 500 میلیاردی تحصیل دانش آموزان افغان در ایران»، قابل دسترس در:

http: //www.isna.ir/news/93091811154

خبرگزاری پارس (21 آذر 1393)، «توافق‌های علمی ایران و افغانستان»، قابل دسترس در:

http: //www.parsnews.com/fa/tiny/news-248154

خبرگزاری تسنیم (27 اردیبهشت 1394)، «یک دستور تاریخی از رهبر انقلاب»، قابل دسترس در:

روزنامه دنیای اقتصاد (1 خرداد 1392)، «مصاحبه با برنارد دویل»، شماره 2925، قابل دسترس در: http: //www.magiran.com/npview.asp?ID=273618
مرکز آمار ایران (1385)، «سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385»، قابل دسترس در:
http: //yon.ir/HpH09
مرکز آمار ایران (1390)، «سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390»، قابل دسترس در:
http: //yon.ir/HpH09
مرکز آمار ایران (1395)، «سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395»، قابل دسترس در:
http: //yon.ir/HpH09
English references
Abbasi, Ebrahim (2011), “Iran and the Reconstruction of Afghanistan”, Iranian Review of Foreign Affairs, Vol. 2, No. 3, Fall.
Colville, Rupert (1997), “Afghanistan: the unending crisis”, available at: http: //www.unhcr.org/uk/publications/refugeemag/3b680fbfc/refugees-magazine-issue-108-afghanistan-unending-crisis-biggest-caseload.html
Humanitarian Aid and Civil Protection of European Commission (2016), ECHO Factsheet –Afghanistan– September
Humanitarian Aid and Civil Protection of European Commission (2016), ECHO Factsheet – Iran – April
International Organization for Migration (2011), “Key Migration Terms”, available at: http: //www.iom.int/key-migration-terms
International Organization for Migration (2015), “Afghanistan Migration Profile”, available at: http: //yon.ir/VZh9
Ministry of Foreign Affairs of Japan (2002), “Co-chairs' Summary of Conclusions the International Conference on Reconstruction Assistance to Afghanistan”, available at: http: //www.mofa.go.jp/region/middle_e/afghanistan/min0201/
Oskarsson, Katerina (2013), The Role of Iran in Afghanistan’s Reconstruction & Development, civil-military fusion centre.
Pour Rohani, Sarah and Pour Rohani, Sima (2014), “Afghan Immigrants in Iran and Citizenship”, Journal of Public Administration and Governance, Vol. 4, No. 4.
Stigter, E (2006), “Afghan migratory strategies - An assessment of repatriation and sustainable return in response to the convention plus” Refugee Survey Quarterly, Vol 25, No 2: 109-122.
United Nations High Commissioner for Refugees Report (2015), reaking the cycle: education and the future for afghan refugees.